Świat bez gotówki – czy to już jutro, czy tylko technologiczna utopia?

Odpowiedź jest krótka: świat bez gotówki to nie science fiction, ale powolna, nieubłagana rzeczywistość. Banknoty i monety odchodzą do lamusa, wypierane przez płatności zbliżeniowe, cyfrowe portfele i kryptowaluty. Ale czy na pewno wszyscy na tym skorzystamy? I czy przypadkiem nie oddajemy kontroli nad naszymi finansami w ręce kilku korporacji i rządów? Zapraszam na gorzką (i momentami ironiczną) podróż po świecie, w którym portfel to przeżytek.

Gotówka? Nie, dziękuję – czyli jak płacimy dziś

Pamiętacie czasy, gdy w sklepie trzeba było grzebać w portfelu, liczyć drobne i jeszcze stresować się, czy kasjerka przyjmie pogniecioną dwudziestkę? Dziś wystarczy *beep* – telefonem lub kartą – i po sprawie. Statystyki mówią same za siebie:

Kraj	Procent transakcji bezgotówkowych (2023)	Ulubiona metoda płatności
Szwecja	95%	Swish (aplikacja)
Polska	80%	Blik
Niemcy	60%	Gotówka (tak, wciąż!)

Jak widać, tempo „ucieczki od gotówki” jest różne, ale trend jest jasny. Nawet babcia na targu coraz częściej ma terminal. I dobrze, bo przecież:

• Nie nosimy przy sobie brudnych banknotów pełnych bakterii (ach, te pandemie…).
• Nie musimy szukać bankomatu o północy.
• Łatwiej śledzić wydatki – bankowe aplikacje robią to za nas, czasem zbyt skrupulatnie.

Ciemna strona bezgotówkowej mocy

Brzmi pięknie? No to teraz łyżka dziegciu, a właściwie cała beczka. Bo świat bez gotówki to nie tylko wygoda, ale też:

1. Inwigilacja level: expert

Płać kartą, płać telefonem – a twój bank i rząd będą wiedzieć, że w zeszły wtorek o 23:17 kupiłeś trzy paczki chipsów i energetyka. I pewnie pomyśleli: „Och, kolejny zestaw 'programista w kryzysie'”. W Szwecji, gdzie gotówka to już niemal zabytek, powstały nawet inicjatywy typu „Cash Rebellion” – ludzie protestują przeciwko totalnej transparentności finansowej.

2. Awaria systemu = paraliż

Wyobraźcie sobie dzień bez prądu, bez internetu, bez możliwości płacenia. W świecie bez gotówki oznacza to, że nie kupicie nawet chleba. Cyberataki na systemy bankowe? Też miłe. Jak mówi stare rosyjskie przysłowie: *”Gotówka w skarpecie nie potrzebuje hasła”*.

3. Wykluczenie finansowe seniorów i biedniejszych

Nie każdy ma smartfona z NFC. Nie każdy rozumie, jak działa BLIK. Dla wielu osób gotówka to jedyna znana i bezpieczna forma płatności. Usuwając ją, skazujemy ich na finansowy ostracyzm.

Kryptowaluty – zbawienie czy kolejna pułapka?

Entuzjaści blockchaina krzyczą: „Bitcoin uwolni nas od banków!”. No cóż, piękna teoria. W praktyce:

• Kurs BTC skacze bardziej niż kot na gorącym blacie.
• Prowizje bywają horrendalne.
• Zgubiłeś klucz do portfela? Żegnaj, oszczędności.

Dodajmy do tego fakt, że 34% kryptogield to po prostu scam (dane Chainalysis 2023), i mamy przepis na finansowy dziki zachód. Ale hej, przynajmniej nikt nie wie, ile wydałeś na darknecie!

Gotówka w odwrocie – co nas czeka?

Scenariusze na najbliższe lata:

1. Pełna digitalizacja (wersja optymistyczna)

Wszystkie płatności natychmiastowe, zero prowizji, pełna ochrona danych. Marzenie? Raczej utopia.

2. Gotówka tylko dla wybranych (wersja cyniczna)

Elita trzyma dolary w sejfach, plebs płaci cyfrowo – pod pełną kontrolą. Brzmi jak czarny scenariusz? W Chinach system Social Credit już działa…

3. Hybryda (wersja realistyczna)

Gotówka zostanie, ale jako niszowy produkt – jak winyle w erze streamingu. Będzie dla hipsterów, preppersów i tych, którzy wolą „nie świecić” swoimi wydatkami.

Podsumowanie: czy warto wyrzucać portfel?

Świat bez gotówki oferuje niewątpliwą wygodę, ale kosztem wolności i prywatności. Moja rada? Używajmy cyfrowych płatności, ale trzymajmy w domu trochę gotówki – na czarną godzinę. Bo jak mówi inne mądre przysłowie (tym razem moje): *”Kto kontroluje twoje pieniądze, ten kontroluje twoje życie”*. A tego chyba nie chcemy oddać w ręce nawet najwygodniejszej apki.

PS. Bank centralny Szwecji już testuje e-koronę. Bo nawet oni zauważyli, że może jednak bez gotówki to nie do końca tak różowo…